Μια ξεχωριστή εκδήλωση έλαβε χώρα στην φιλόξενη αίθουσα του Πολιτιστικού Σύλλογου Ποντίων Γιαννιτσών την Δευτέρα 29-1-2018. Ήταν μια εκδήλωση συνεργασίας της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος», του Σύλλογου Ποντίων Γιαννιτσών, της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας και της ΔΗΚΕΠΑ Πέλλας. Στα πλαίσια λοιπόν της 7ης εκδήλωσης της 22ης περίοδου 2017-2018 του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών παρουσιάστηκε ενώπιον ευάριθμου κοινού η μεστή, τεκμηριωμένη και εντυπωσιακή ομιλία του Κωνσταντίνου Φωτιάδη με τίτλο: «Πόντος. Δικαίωμα και υποχρέωση στη μνήμη».
Πριν την έναρξη της εισήγησης ομίλησαν στους ακροατές με ιδιαίτερα θερμά λόγια η Σπανίδου Ευδοκία μέλος του Δ.Σ. του Σύλλογου Ποντίων Γιαννιτσών, ο Βασίλειος Τραούδας μέλος του Δ.Σ. της Ι.Λ.Ε.Γ. «Ο Φίλιππος» και υπεύθυνος του Α.Λ.Π. Γιαννιτσών, καθώς και ο πρόεδρος της Ι.Λ.Ε. Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» Κωνσταντίνος Κάμτσης. Αίσθηση προκάλεσε στο κοινό η απαγγελία ποιήματος από τον Κωνσταντίνο Ευθυμιάδη-συνταξιούχο εκπαιδευτικό- του μεγάλου Αλεξανδρινού ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη, και μεταφορά του στην ποντιακή διάλεκτο: «Η Ρωμανίαν επάρθεν».
Ο καθηγητής ιστορίας του Πανεπιστήμιου Δυτικής Μακεδονίας, και πολυγραφότατος συγγραφέας, ανέπτυξε με το γνωστό χειμαρρώδη λόγο του ένα θέμα που ενδιαφέρει όλους τους Έλληνες της Ελλάδας αλλά και όπου γης. Τα θέματα του Πόντου, της Θράκης, της Μακεδονίας, της Ήπειρου, της Κύπρου κ.ά. δεν αφορούν μόνον τους καταγόμενους ή κατοίκους αυτών των ελληνικών περιοχών, αλλά όλους τους Έλληνες όπου κι αν διαμένουν: στην Ελλάδα ή και σε χώρες του εξωτερικού σε ολόκληρο τον κόσμο. Είναι εθνικά θέματα, αγγίζουν όλους και όλες και σε δύσκολες και συγκινησιακά φορτισμένες εποχές, όπως η σημερινή, έχουν επίπτωση σε πολλούς τομείς και ζητήματα. Αδιάσειστα ντοκουμέντα, έγγραφα, δημοσιεύσεις, αρχεία από ελληνικές αλλά και Γερμανικές, Αυστριακές, Γαλλικές και Βρετανικές πηγές, φωτίζουν σκοτεινές ιστορικές περιόδους και δίνουν τις δέουσες απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα και απορίες. Η εθνοκάθαρση που επιδίωκε η Σουλτανική Τουρκία στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ού αιώνα, συνεχίστηκε με ακόμη πιο συστηματικό και εντατικό τρόπο από την Κεμαλική Τουρκία των Νεότουρκων.
Ο δραστήριος δημοσιογράφος και λόγιος Νίκος Καπετανίδης εκδότης της εφημερίδας «Η εποχή» της Τραπεζούντας δημοσίευσε ένα επίκαιρο άρθρο που δημιούργησε αίσθηση στο έτος 1919 αποκαλύπτοντας τις μεθόδους και την τακτική της γενοκτονίας των Ποντίων από το τουρκικό κράτος. Απαγχονίστηκε μαζί με άλλους επιφανείς προσωπικότητες της εποχής του, στα λεγόμενα τουρκικά δικαστήρια ανεξαρτησίας που λειτούργησαν στην Αμάσεια του Πόντου και είχαν ως αποτέλεσμα τον αποδεκατισμό και εξολόθρευση των μελών της ακμαίας κοινωνικής, θρησκευτικής και οικονομικής ζωής της ευρύτερης περιοχής. Η ημερομηνία 21-9-1921 χαράχτηκε στη μνήμη του γένους των Ρωμιών ως ημέρα πένθους και θρήνου.
Η γενοκτονία των Ποντίων από τους Τούρκους, που ως όρος καθιερώθηκε από την βουλή των Ελλήνων, αναγνωρίστηκε την 24/2/1994 με τον νόμο 2193/1994 και ορίστηκε η 19η Μαϊου 1919 ως άλλη αποφράδα ημέρα μνήμης. Η πρωτοβουλία υλοποιήθηκε χάρις στις ενέργειες αρκετών προσωπικοτήτων, ανάμεσά τους δε ακούραστες προσπάθειες κατέβαλε ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης αλλά και άλλοι αγωνιστές της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Δυσάρεστα συναισθήματα δημιουργεί στη συνείδηση των Νεοελλήνων η παρέμβαση στα 1924 εντός του ελληνικού κοινοβούλιου ενός –πρόσφυγα-Θρακιώτη βουλευτή Θεσ/νίκης, όπου κατήγγειλε την απαράδεκτη συμπεριφορά της ελληνικής χωροφυλακής γιατί δεν επέτρεψε να γίνει μνημόσυνο στη μητρόπολη Αθηνών για τα θύματα των τουρκικών θηριωδιών! Κι αυτό για να μην θιγεί η ευαισθησία των Τούρκων! Κι όμως οι ψυχές των αδικοσκοτωμένων Ποντίων αδελφών μας σε ρεματιές και χαράδρες ακόμη κυκλοφορούν αδικαίωτες!
Στα σχολικά βιβλία μαθηματικών της Δ΄ Δημοτικού στη Τουρκία, υπάρχει η άσκηση: ο Κεμάλ ξεκίνησε από την Κων/πολη στις 15/5/1919 και αποβιβάστηκε στην Σαμψούντα στις 19/5/1919. Πόσες ημέρες χρειάστηκε; Η απάντηση αναπόφευκτα στον μικρό μαθητή φέρνει στο νου την έναρξη του σχέδιου γενοκτονίας των Ποντίων. Εάν δεν το ξέρει, εξυπακούεται ότι ο δάσκαλος θα κάνει αναφορά στο ζήτημα! Η ημέρα που για εμάς είναι ημέρα τιμής και μνήμης της γενοκτονίας των Ποντίων από τους Τούρκους, για τους γείτονες είναι εορταστική και υλοποιούνται πάμπολλες εκδηλώσεις. Στα 2012 μάλιστα πραγματοποιήθηκε ενώπιον επισήμων και λαού εντυπωσιακή παρέλαση 10.000 μαθητών που κρατούσαν σημαία μήκους 1919 μέτρων! Το παρήγορο στην υπόθεση είναι ότι 8 καθηγητές πανεπιστημίων στην Τουρκία ομολογούν ότι έγινε γενοκτονία.
Μεγάλη ήταν η προσφορά στη μελέτη των σχετικών αρχείων στην τουρκική γλώσσα (αραβική και λατινική γραφή) από τον Γεώργιο Μαυροχαλυβίδη, τον Γεώργιο Τουσίμη και τον Νεοκλή Σαρρή κ.ά. Στην εποχή μας ο Ταμέρ Τσιλλιγγίρ συγκλονισμένος από το γεγονός όταν έμαθε για την καταγωγή του, ομιλεί για την εθνοκάθαρση που έγινε στα Λιβερά του Πόντου.
Οι καιροί είναι πολύ δύσκολοι. Χρειαζόμαστε ενότητα, αλληλοσυμπαράσταση, αρραγές μέτωπο στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Διχόνοιες, αντιπαραθέσεις και εχθρότητες, δεν έχουν θέση σήμερα. Απαιτείται κοινή γραμμή για τα εθνικά θέματα και συστηματική μελέτη της ιστορίας μας. Το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών και άλλοι φορείς, σύλλογοι, εταιρείες κ.ά. επιτελούν σπουδαίο έργο. Επιβάλλεται η λεπτομερής καταγραφή των γεγονότων και συλλογή επιπλέον αρχειακού υλικού για την γενοκτονία και την εθνοκάθαρση που έγινε, όχι μόνο εις βάρος των Ελλήνων, αλλά και των Αρμενίων, των Ασσύριων, των Χαλδαίων και σήμερα των Κούρδων.
Η άλωση της συλλογικής μνήμης του γένους μας είναι ένα βήμα πριν την αυτοκτονία του λαού μας. Η δημιουργία Μουσείου Γενοκτονίας-ερευνητικού κέντρου θα συμβάλλει πολλαπλώς προς την κατεύθυνσης της διατήρησης της εθνικής μνήμης και αφορμή για περαιτέρω έρευνα και εντρύφηση. Παλαιότερες και νεότερες γενεές οφείλουν να συνεργαστούν. Η αναγνώριση της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού με τις 353.000 νεκρούς, είναι απαραίτητη για να μάθει η διεθνής κοινότητα τι ακριβώς έγινε, από ποιους και για ποιους λόγους. Αποτελεί ιστορική και ηθική δικαίωση των θυμάτων και επίσης ευχής έργον είναι τέτοιες τραγικές καταστάσεις να μην επαναληφθούν στο μέλλον.
Η όλη εκδήλωση που έγινε παρουσία του Δήμαρχου Πέλλας Γρηγόριου Στάμκου, δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων, εκπροσώπων της εκκλησίας, φορέων και συλλόγων κ.ά. άφησε εξαιρετικές εντυπώσεις, προβλημάτισε πολλούς και απέσπασε άριστες κριτικές, τόσο για την οργάνωση όσο κυρίως για την αρτιότητα του λόγου, τα ιστορικά ντοκουμέντα που διαβάστηκαν και την γενικότερη κατάρτιση του διακεκριμένου πανεπιστημιακού καθηγητή.
Δημοσιεύτηκε στις 1 Φεβρουαρίου, 2018
